Quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc là những quy định về quyền và trách nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động, tổ chức đại diện tập thể lao động với các nội dung người lao động được biết, được tham gia ý kiến, được quyết định, được kiểm tra, giám sát và các hình thức thực hiện dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc. Đó là khái niệm tại Nghị định số 60 của Chính phủ, quy định chi tiết khoản 3 điều 63 của Bộ luật Lao động về thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc. Nghị định số 07 của Chính phủ cũng ban hành Quy chế thực hiện dân chủ ở doanh nghiệp nhà nước.

Theo Trung tâm hỗ trợ phát triển Quan hệ lao động - CIRD, nhiều doanh nghiệp đã vận dụng đa dạng hình thức thực hiện quy chế dân chủ ở cở sở. Ngoài hình thức đối thoại định kỳ 3 tháng một lần và tổ chức hội nghị người lao động 12 tháng một lần, doanh nghiệp đang áp dụng rất hiệu quả các hình thức đối thoại gián tiếp như sử dụng hòm thư góp ý, phát phiếu thăm dò ý kiến... Việc thực hiện đối thoại có hiệu quả sẽ duy trì quan hệ lao động hài hoà, tránh được thiệt hại do tranh chấp lao động và tạo điều kiện để doanh nghiệp yên tâm sản xuất.

Phó Chủ tịch Công đoàn của một tập đoàn tại tỉnh Vĩnh Phúc chia sẻ với CIRD rằng, việc đối thoại trực tiếp sẽ giải quyết ngay lập tức bức xúc của người lao động (NLĐ), giúp họ yên tâm sản xuất. Doanh nghiệp này sử dụng rất nhiều công cụ để đối thoại với NLĐ như xuất bản các bản tin 3 tháng 1 lần dựa trên phiếu viết tâm tư, nguyện vọng của công nhân gửi lên; phát phiếu thăm dò ý kiến về chính sách trả lương... Nhờ đó, doanh nghiệp đã nắm được băn khoăn của NLĐ, điều chỉnh điều kiện làm việc và các chính sách phúc lợi phù hợp.

Báo Nhân Dân đưa thông tin về sáng kiến của một công ty tại công nghiệp VSIP, tỉnh Bắc Ninh là mỗi tuần một lần, trưởng các bộ phận đối thoại với NLÐ thuộc bộ phận mình phụ trách rồi tập hợp ý kiến báo cáo Công đoàn công ty. Hàng tháng, BCH Công đoàn họp với Ban giám đốc; 3 tháng một lần, đại diện NLÐ sẽ đối thoại với Ban giám đốc và Công đoàn. Cuối năm tổng kết việc giải quyết các kiến nghị và khiếu nại của NLÐ.

Bên cạnh đó, công ty này còn có "Phòng giải đáp thắc mắc" và "Khu góp ý". "Phòng giải đáp thắc mắc" có một số máy tính kết nối internet cùng với một tủ sách pháp luật để mọi người tra cứu, lúc nào cũng có một nhân viên thường trực tại phòng để giải đáp thắc mắc, tiếp nhận ý kiến, gửi thông tin và trả lời cho NLÐ. Trường hợp giải quyết thắc mắc tại chỗ thì có đủ 3 bên: Người thắc mắc, người giải đáp thắc mắc và đại diện Công đoàn.

Đó là những sáng kiến dựa trên thực tế phù hợp với hoạt động của doanh nghiệp. Một trường hợp tương tự không ở đâu xa, chính tại VTC, các hình thức đối thoại như giao lưu trực tuyến trên hệ thống website của doanh nghiệp hay lập các nhóm diễn đàn trên Facebook chính là những sáng kiến rất mới, tranh thủ kịp thời sự phát triển của lĩnh vực CNTT vào thực hiện quy chế dân chủ ở cở sở. Gần đây nhất, VTC Intecom đưa thêm một kênh mới vào việc đối thoại trong doanh nghiệp, đó là "Hòm thư góp ý".

Theo báo Gia đình và Xã hội, một trong những yêu cầu quan trọng trong việc thực hiện Quy chế dân chủ trong các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội là phải xây dựng được hòm thư góp ý. Có lẽ vì thế mà hòm thư góp ý được nhìn thấy ở khắp mọi nơi. Báo Quân đội Nhân dân cho biết, hiện nay ở cơ quan đơn vị nào cũng có hòm thư góp ý, đây là cầu nối, là nơi chuyển giúp tâm tư, tình cảm, những đề nghị, góp ý... mà đôi khi vì lý do tế nhị không tiện nói ra trong cuộc họp hoặc không có điều kiện dự các cuộc họp để bày tỏ. 

PHẠM HÀO (tổng hợp)